سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در طرح های دانش بنیان
سرمایه گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در طرح های دانش بنیان
سرمایه خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایه‌ای است که به همراه کمک‌های مدیریتی و تخصص فنی ، در اختیار شرکتهای جوان، کوچک، بسرعت در حال رشد و دارای پتانسیل رشد بلند مدت قرار می‌گیرد.
سرمایه خطرپذیر عمدتا از سرمایه گذاران خیر، بانک های سرمایه گذاری و سایر موسسات مالی تأمین می شود. با این حال، این فقط یک فرم پولی نیست؛ می توان آن را در قالب تخصص فنی یا مدیریتی ارائه کرد.
اگرچه ممکن است برای سرمایه گذارانی که این وجوه را جمع آوری می کنند خطرناک باشد. احتمال بازدهی بیشتر از میانگین، بازده جذابی است. برای شرکت های جدید یا شرکت های دارای سابقه کار محدود (کمتر از دو سال)، سرمایه گذاری خطرپذیر به طور فزاینده ای تبدیل به یک منبع محبوب و حتی ضروری برای افزایش سرمایه می شود، به ویژه اگر آنها به بازارهای سرمایه ، وام های بانکی یا سایر ابزارهای مالی دسترسی ندارند. نکته اصلی این است که سرمایه گذاران معمولا سهام شرکت را دریافت می کنند و بنابراین در تصمیم گیری ها شرکت می کنند.
به بیانی می‌توان گفت شرکتهای سرمایه‌گذاری پول و تجارب مدیریتی را در اختیار شرکتهای در حال رشد قرار می‌دهند و آنها هم این امکانات را برای تبلیغات، پژوهش، ایجاد زیرساخت و تولید محصول استفاده می‌کنند. شرکت سرمایه‌گذار را وی سی فیرم (VC Firm) و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود سرمایه خطرپذیر (venture capital fund) گفته می‌شود. شرکتهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر عموماً در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که به تکنولوژی جدیدی یا روش کار نویی دست پیدا کرده باشند، و این سرمایه‌گذاران در ازای پولی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، سهام آن شرکت را خریداری می کنند و از این طریق درآمد کسب می‌کنند. سرمایه مخاطره پذیر سرمایه‌گذاری شده، عموماً هنگامی که سهام آن مبادله می‌شود نقد می‌شود.
سرمایه گذاران خطرپذیر بطور عمده:
- شرکت های درحال رشد و تازه تاسیس را تامین مالی می کنند.
- سهام شرکت را خریداری می کنند. )تامین مالی از طریق دارایی(
- در توسعه محصول یا خدمات جدید کمک می کنند.
- مشارکتشان فعالانه است، بدین معنی که سرمایه‌گذار علاوه بر تامین منابع، تجربه حرفه‌ای، ارتباطات و اعتبار خود را در اختیار مدیر طرح قرار می‌دهد.
- با انتظار سود بالاتر، ریسک های بیشتر را می پذیرند.
- گرایش بلندمدت دارند.
درهم شکستن سرمایه گذاری خطرپذیر
در یک قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر، بخش های مالکیت بزرگ یک شرکت ایجاد شده، به چند سرمایه گذار از طریق شرکت های مستقل محدود که توسط شرکت های سرمایه گذاری تاسیس شده اند، فروخته می شوند. گاهی اوقات این مشارکت ها شامل مجموعه ای از چندین شرکت مشابه می باشند. با این وجود، یکی از مهمترین تفاوت بین سرمایه خطرپذیر و دیگر معاملات سهام خصوصی ، این است که سرمایه خطرپذیر برای شرکت های در حال ظهور نیازمند کمک های اولیه برای اولین بار است، در حالی که شرکتهای خصوصی تمایل به تامین مالی بیشتر از شرکت های فعال تری هستند که به دنبال خرید سهام میگردند .
سرمایه گذاران فرشته
برای کسب و کارهای کوچک و یا برای کسب و کارهای پیش رو در صنایع در حال ظهور، سرمایه خطرپذیر(ریسک) به طور کلی توسط افراد با ارزش خالص (که اغلب به عنوان سرمایه گذاران فرشته شناخته می شود) و شرکت های سرمایه گذاری ارائه می شود.
سرمایه گذاران فرشته معمولا یک گروه گوناگون از افراد هستند که ثروت خود را از طریق منابع مختلف جمع آوری کرده اند با این حال، آنها تمایل دارند که خودشان کارآفرین باشند.
سرمایه گذاران به طور معمول چند ویژگی کلیدی را به اشتراک می گذارد.
یکی دیگر از رخدادهای معمول در میان سرمایه گذاران فرشته، سرمایه گذاری مشترک است، بدین معنا که یک سرمایه گذار فرشته در کنار یک دوست یا همکار مورد اعتماد، که اغلب سرمایه گذار فرشته دیگر است، سرمایه گذاری می کند.
شاخص‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر
- توجه به شرکتهای نوپا
- خطرپذیری
- دیدگاه بلندمدت
- انگیزه سودآوری
- مشارکت در مدیریت شرکت‌ها
- مشارکت در مالکیت شرکت‌ها
- خروج از سرمایه‌گذاری
ضرورت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران
با توجه به تنوع کم دارایی‌های مالی در ایران و وابستگی این دارایی‌ها به یکدیگر یافتن زمینه‌های جدید سرمایه‌گذاری یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای کشور است. اهمیت و ضرورت سرمایه‌گذاری خطر پذیر در ایران از این حیث است که تاکنون برای اجرای چرخه نوآوری در شرکتهای دانش‌بنیان و به ثمر رساندن یک ایده خلاقانه تا مرحله تجاری‌سازی آن، از منابع دولتی و به عبارت بهتر پول نفت مصرف می‌شده است. لذا اقتصاد مبتنی بر نفت که همان استفاده از منابع دولتی برای این نوع حمایتهاست، اقتصاد مقاومتی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان را محقق نخواهد ساخت.
از طرفی با تصویب سیاست‌های اصل 44 توسط مجلس، یکی از تکالیف قانونی دولت در اجرای سیاست‌های این اصل، توانمندسازی بخش خصوصی، ایجاد فضای کسب و کار و تشکیل نهادهای مالی مرتبط با آن است. با توجه به اهمیت اصل 44 و ضرورت گسترش فعالیت‌های اقتصادی در بخش خصوصی، باید ابزارهای مالی مورد نیاز این بخش نیز ایجاد و گسترش یابد. سرمایه‌گذاران خطرپدیر به عنوان موثرترین نهادهای مالی به منظور حمایت از ایده‌های خلاق کسب وکار در صحنه اقتصاد، یکی ازمهمترین ابزارها هستند.
ساختار سرمایه‌گذاری خطرپذیر
این شرکت‌ها برای بقا در بازار پر ریسکی که کار می‌کنند حتماً باید از ساختاری هوشمند و کارآمد بهره‌مند باشند که البته بستگی به سیاست‌ها و اهداف آن شرکت این ساختار نیز متفاوت است،
چهارچوب کلی که در این شرکت‌ها برقرار است شامل قسمت‌های زیر است:
- انتخاب طرح
- تأمین مالی
- مدیریت شرکتهای نوپا
- خروج از سرمایه‌گذاری
سرمایه گذار پس از یک دوره زمانی، به طور معمول 4 تا 6 سال پس از سرمایه گذاری اولیه، با شروع یک ادغام ، خرید یا اولین ارائه عمومی (IPO) از شرکت خارج می شود.